Двајцата интернационално најмаркантни репрезенти на современиот турски филм се, секако, Нури Билге Чејлан/Nuri Bilge Ceilan и Семих Капланоглу, првиот најзастапуван во Компетицијата Kамера 300 на Браќа Манаки преку неговиот кинематографер Гокан Тирјаки/Gokan Tiryaki, вториот – нашиот годинашен лауреат, во 2010, со одличниот авторски филм МЕД/BAL/HONEY, по освоената Златна мечка во Берлин и во нашата Компетиција за кинематографeрот Барис Озбичер/Baris Ozbicer.
Капланоглу е респектиран светски автор, сценарист-режисер и продуцент (како што најчесто практикува да се претстави во Credits). Роден е во 1963 г. во Измир, каде што дипломирал Филм & ТВ на Универзитетот за уметности – Докуз Ејлул/Dokuz Eylul во 1984. Во 2001, во соработка со кинематограферот Хајк Киракочјан/Hayk Kirakocyan – го режира својот деби филм ДАЛЕКУ ОД ДОМА/AWAY FROM HOME (за заминувањето на еден млад човек од Турција во Америка/Менхетн, по добивање на лотери виза, но дали можат да се исечат корените од родниот крај во соочување со искушенија во непознатиот туѓ свет) и веднаш неговиот талент е препознаен од критиката и фестивалите, а за тој филм е награден за најдобра режија на фестивалот во Сингапур. Набргу потоа ја основа својата продуцентска кука „Каплан филм“, со што си ги создава и условите за независна продукција и остварување на својата комплетна авторска самостојност како сценарист и режисер, а најчесто и монтажер на своите филмови. Во меѓувреме работел и како асистент на камера, со што се стекнува со познавања што му овозможуваат плодна соработка со неколкуте кинематографери. Автор е и на популарната ТВ-серија во 52 епизоди SEHNAZ TANGO, а пишувал и текстови за филмската уметност и другите уметности со кои го збогатува своето естетско искуство, применувајќи го во својот филмски опус. Така ја започнува успешната интернационална кариера како најтипичен и најоригинален репрезент на современиот турски филм, со многубројни учeства на светски фeстивали и добитник на прeстижни награди, меѓу кои најзначајна му е спомнатата Златна мечка во Берлин 2010 за филмот МЕД/BAL. Лауреатскиот поход низ светот го продолжува во 2005 со вториот игран филм ПАДОТ НА АНГЕЛОТ/ANGEL’s FALL (кинематограсфер Ејуп Боз/Eyup Boz), кој имаше светска премиера на престижниот Форум на Берлиналето, а за него освои и награди за најдобар филм на други фестивали. Со својот трет филм ЈАЈЦЕ/EGG (2007) фактички ја започнува трилогијата Јусуф, како еден вид филмска хроника за главниот лик и неговиот живот во Турција. ЈАЈЦЕ е лансиран од Канската програма Кензен/Quinzaine, за потоа низ светот да освои 30, вклучувајќи ги и наградите на двата домашни фестивала во Анталија и Истанбул. Следува вториот дел од трилогијата Јусуф-МЛЕКО/SUT/MILK (2008), обата реализирани со кинематограферот Озгур Екен/Ozgur Eken. МЛЕКО го реализира како дел од Париз-Канското L’Atelier de la Cinefondation, а потоа беше во Компетицијата на Венеција, продолжувајќи со успеси низ светот и освоени нови награди. Со МЕД ја комплетира трилогијата за Јусуф, кој во 2010 на 31. „Браќа Манаки“ го селектира во Компетицијата Камера 300, во која учествуваше кинематограферот Барис Озбичер. Преку централната личност Јусуф, авторот Капланоглу паралелно ги слика и општествените состојби на релација село ‒ град во современа Турција и затоа воедно се смета и како трилогија за Турција. Животот е опсервиран како обратна хроника, од возрасниот Јусуф во ЈАЈЦЕ кој се враќа во родното место по смртта на мајка си, каде што ја сретнува нејзината најдобра другарка, која го моли да исполни некогашна мајчина желба, преку растењето на момчето поет – болезливиот Јусуф, со мајка му во МЛЕКО и неговиот амбивалентен однос со неа, која го обожава и го сожалува, а во третиот филм МЕД, Јусуф е 6-годишно дете, прваче што започнува да учи, пишува и чита, живее со мајка си и татка си во едно шумско село, каде што таткото одгледува пчели, ставајќи улишта високо на врвовите на дрвјата, од кои потоа собира шумски мед. Јусуф (во улогата на натурчикот Бора Алтас) е емоционално врзан за татка си Јакуп (Ердал Бесикчиоглу) и ја дели својата интимна врска, за него коријата е место што во себе чува длабока мистерија и затоа Капланоглу гради драма од однос на детето спрема родителот и природата, со тоа што еден ден татко му не се враќа од коријата и загриженоста расте…Капланоглу и преку симболиката на самите наслови на филмовите од оваа трилогија, ЈАЈЦЕ, МЛЕКО, МЕД како да го сугерира исконот на животот и врската со природата на турскиот човек. Самото значење на имињата, на елементарната храна како јајце, млеко, мед ја одредува таа парабола што ја гради Капланоглу како своевиден и хроничар и филозоф што го познава најдлабоко коренот на таа традиционална спрега меѓу човекот и природата. Во сликањето на тој свет тој има посебен однос и барање од актерите, понекогаш натуршчици како детето актер во ликот на Јусуф во МЕД, а од професионалните артисти во изборот бара да ја одразуваат автенитичноста на турскиот човек, градејќи атмосфера на доку-играни филмови, полни со етно изворна природност.
Во 2017 го продуцира својот најамбициозен проект, мултинационалната копродукција СЕМЕ/GRAIN, негов прв филм на англиски јазик, со интернационален кастинг предводен од актерот Жан-Марк Бар/Jean-Marc Barr, снимен во црно-бела фотографија од кинематограферот Жил Нутгенс/Giles Nuttgens. Sci-Fi жанр, постапокалиптична антиутопија за човекот и животот меѓу физичкото и метафизичкото егзистирање во корелација со исламскиот мистицизам. Биле потребни 5 години за реализација на овој филм, кој на 30. фестивал во Токио ја освојува главната награда за најдобар филм. Во 2018 Капланоглу почнува да ја работи втората трилогија ‒ ИСПОВЕДНА ТРИЛОГИЈА/COMMITMENT TRILOGY, па во 2019 се појавува првиот дел ИСПОВЕД НА АСЛИ/COMMITMENT ASLI (зближувањето на две млади мајки, кои си помагаат и се разбираат во судирот на модерното еманципирачко живеење за жената и ехото на традиционалниот, патријархален свет) како негов прв дигитален филм, а во 2020 е ИСПОВЕД НА ХАСАН/COMMITMENT HASAN (селектиран во престижната Канска програма Извесен поглед/Certain Regard – за искушенијата на Хасан во битката за одржување на исконот на земјата хранителка и агресивноста на новата технологија). Тоа е ново своевидно духовно патување, преиспитување и интроспекција на главниот карактер Хасан низ неговиот живот, сликан од кинематограферот Озгур Екен. Третиот дел од оваа трилогија е филмот ИСПОВЕД НА ФИКРЕТ/COMMITMENT FICKRET. Како продуцент Капланоглу покажувал и емпатија и поддржувал млади автори во реализација на нивни дела, па во 2012 го продуцира филмот на Аида Бегич ДЕЦА/DJECA/CHILDREN, од Босна и Херцеговина.
Светот на авторот Семих КАПЛАНОГЛУ е разновиден и љубопитно нурнат во традицијата на турскиот човек, истражувајќи го неговиот духовен немир, совеста и моралот, секогаш неизбежно одразени во исконот на природата и нејзината светост, за што високиот уметник и гостин лауреат на 46. „Браќа Манаки“ ќе имаме можност да го прашуваме…
Б. К. Доре
Скопје, 2025
Two of the most prominent international figures of contemporary Turkish cinema are undoubtedly Nuri Bilge Ceylan and Semih Kaplanoglu. The former has been frequently represented in the Golden Camera 300 Competition at the Manaki Brothers Festival through the work of his cinematographer Gökhan Tiryaki, while the latter – this year’s laureate – competed in 2010 with his remarkable auteur film HONEY, shortly after winning the Golden Bear in Berlin, together with cinematographer Barış Özbiçer.
Kaplanoğlu is a respected auteur, screenwriter-director, and producer (as he likes to credit himself). Born in Izmir in 1963, he graduated in Film & TV from Dokuz Eylül University’s Faculty of Fine Arts in 1984. In 2001, collaborating with cinematographer Hayk Kirakocyan, he directed his debut feature AWAY FROM HOME (the journey of a young man who, after winning the green card lottery, sets out for Manhattan – torn between the roots of his homeland and the unknown trials of a distant, alluring world). His talent was immediately recognized by critics and festivals, earning him the Best Director award at the Singapore festival. Soon after, he founded his own production company, Kaplan Film, establishing the conditions for true independence and complete creative control as writer, director, and often editor of his films. In the meantime, he worked as a camera assistant, gaining technical knowledge that strengthened his collaborations with several cinematographers. He is also the author of the popular 52-episode TV series SEHNAZ TANGO, and has written essays on cinema and the arts, enriching his aesthetic sensibilities and applying them to his film work. Thus began his successful international career as the most typical and original representative of contemporary Turkish cinema, with numerous appearances at international festivals and winner of prestigious awards, the most significant being the mentioned Golden Bear at Berlin in 2010 for the film HONEY. His international journey continued in 2005 with his second film, ANGEL’S FALL (cinematographer Eyüp Boz), which premiered in the prestigious Berlinale Forum and went on to win several Best Film awards. With his third film, EGG (2007), Kaplanoğlu began the celebrated Yusuf Trilogy, a cinematic chronicle of its main character’s life in Turkey. EGG premiered at the Directors’ Fortnight in Cannes and went on to collect 30 awards worldwide, including prizes at both the Antalya and Istanbul film festivals. The second part of the Yusuf Trilogy followed with MILK (Süt, 2008), again realized in collaboration with cinematographer Özgür Eken. MILK was developed with the support of Paris-Cannes’ L’Atelier de la Cinéfondation and later competed in Venice, continuing its worldwide success and collecting further awards. With HONEY, Kaplanoğlu completed the Yusuf Trilogy, which was selected for the Golden Camera 300 Competition at the 31st Manaki Brothers Festival, with Barış Özbiçer as cinematographer. Through the central figure of Yusuf, Kaplanoğlu simultaneously portrays the social conditions and the contrasts between village and city life in modern Turkey – which is why the trilogy is often referred to as the Trilogy of Turkey. Life is observed as a reverse chronology: the adult Yusuf in EGG returns to his hometown after his mother’s death, where he is asked to fulfill one of her last wishes; in MILK we follow the frail young poet’s ambivalent relationship with his mother, who both adores and pities him; and in HONEY Yusuf is a six-year-old boy, just starting school, living with his parents in a forest village where his father raises bees, placing hives high in the treetops to collect wild honey. Yusuf (played by non-professional Bora Altaş) shares a deep emotional bond with his father Yakup (Erdal Beşikçioğlu). For him, the forest is a place shrouded in mystery, and Kaplanoğlu builds a delicate drama around the child’s relationship with his parent and with nature itself. One day, Yakup fails to return from the forest, and the boy’s anxiety slowly mounts… Through the very symbolism of the trilogy’s titles, EGG, MILK, HONEY, Kaplanoğlu suggests the primal essence of life and the Turkish people’s timeless connection with nature. These elemental foods define the parable he constructs, positioning himself as both chronicler and philosopher, deeply attuned to the roots of this traditional bond between humanity and the natural world. In bringing this world to the screen, he demands a special kind of authenticity from his actors – sometimes casting non-professionals, like the child playing Yusuf in HONEY – and carefully choosing professionals who embody the true essence of the Turkish character. The result is an atmosphere that blends documentary realism with narrative cinema, rich with ethnographic authenticity.
In 2017 he produced his most ambitious project, the multinational coproduction GRAIN, his first film in English, with an international cast led by actor Jean-Marc Barr, shot in black-and-white by cinematographer Giles Nuttgens. A sci-fi, post-apocalyptic anti-utopia about man and life between physical and metaphysical existence in correlation with Islamic mysticism. It took five years to complete this film, which won the Grand Prize for Best Film at the 30th Tokyo Festival. In 2018 Kaplanoglu began working on his second trilogy – the COMMITMENT TRILOGY, and in 2019 the first part COMMITMENT ASLI appeared (the bonding of two young mothers who help and understand each other in the clash of modern emancipated life for women and the echoes of the traditional, patriarchal world) as his first digital film, and in 2020 came COMMITMENT HASAN (selected for the prestigious Cannes UN CERTAIN REGARD program – about Hasan’s trials in the struggle to preserve the essence of the nourishing land and the aggression of new technology). This is a new kind of spiritual journey, a process of self-examination and introspection of the main character Hasan through his life, captured by cinematographer Özgür Eken. The third part of this trilogy is the film COMMITMENT FIKRET. As a producer, Kaplanoglu has shown empathy and supported young authors in the realization of their works, and in 2012 he produced the film CHILDREN/DJECA by Aida Begić from Bosnia and Herzegovina.
The world of Semih KAPLANOĞLU is diverse and deeply immersed in the traditions of the Turkish people, exploring their spiritual unrest, conscience, and morality, always inevitably reflected in the primal sanctity of nature. About these themes, this distinguished artist and honored guest, laureate of the 46th Manaki Brothers Festival, will give us the privilege to ask and explore…
B.K. Dore
Skopje, 2025